NGŨ HÀNH BỆNH TẬT LUẬN

Ngũ hành ứng vào ngũ tạng: Loại Kim là Càn Đoài ứng vào tạng phế và lá phổi.Loại Mộc như Chấn Tốn ứng vào tạng can là lá gan.Loại Thủy như Khảm ứng vào tạng Thận là bầu thận.Loại Hỏa như Ly ứng vào tạng tâm là trái tim.Loại Thổ như Cấn Khôn ứng vào tạng tỳ là bao tử và lá lách.Phàm tạng nào bị khắc thì tạng ấy bị bệnh và sinh ra các chứng đau ở những nơi hệ thuộc.Như Ly hỏa bị Khảm Thủy khắc thì tim bị tổn thương và sinh ra các chứng đau tại đầu óc, mắt bụng...là những chỗ hệ thuộc tim.
   Loại Kim: Bị Hỏa khắc thì Phổi bị tổn thương sinh ra bệnh ho, ho không đàm, Ho có đàm, ho hen, suyễn, thân hình yếu ớt.Thí dụ cửa cái tại Ly Hỏa khắc Sơn chủ tại Càn Kim tức là Kim bị khắc vậy.
   Loại Mộc: Bị Kim khắc thì gan bị tổn thương sinh ra các chứng phong, phong khí gan mật,miệng méo mắt lệch, tứ chi bất lợi .Thí dụ cửa cái tại Tốn Mộc bị khắc bởi Sơn chủ Càn Đoài thì là Mộc bị khắc vậy.
   Loại Thủy bị Thổ Khắc thì thận thọ thương và sinh ra các chứng bệnh trầm lạnh mà khô khan, lưng thận trì trệ, bệnh lậu, trì trệ, thủy trùng.Thí dụ cửa cái tại Khảm thủy bị khắc bời Sơn chủ Cấn khôn thì Thủy bị khắc.
  Loại Hỏa bị Kim khắc thì trái tim thọ thương và sinh các chứng đau đầu, nhức đầu, nóng ran, bao tử, bệnh thương hàn, tim bụng đau nhói. Thí dụ cửa cái tại Ly Hỏa bị khắc bởi Bếp đặt tại Khảm Thủy.
   Loại Thổ bị Mộc khắc thì tì vị, lá lách, dạ dày thọ thương và sinh các chứng bao tử bị mềm nhũn, bụng phát chướng, bệnh sưng phù nước da vàng bệch, các chứng hư phù và ôn dịch do thời tiết.Thí dụ cửa cái tại Cấn thổ bị khắc bởi Sơn chủ tại Chấn Mộc.
   Lại nói rằng: Kim với Mộc gặp nhau sinh chứng bệnh phong điên, cuồng dại rồi chết một cách hung ác. Phàm Thủy với Thổ gặp nhau thì do thận kiệt rồi sinh ra các chứng bệnh. Phàm Mộc với Thổ gặp nhau ắt tổn thương tì vị.Phàm Thủy với Kim gặp nhau tuy tương sinh nhưng lại sinh ra các chứng bệnh kết bạch ở phổi, ruột, khớp xương.